تبیین اثرات گردشگری مذهبی بر ابعاد فرهنگی و اجتماعی شهرستان ری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، عضو هیئت علمی دانشکدۀ علوم گردشگری، دانشگاه علم و فرهنگ، تهران، ایران.

چکیده

صنعت گردشگری به‎عنوان یکی از بزرگترین صنایع خدماتی در دنیا مطرح است که از آن به‎عنوان صادرات نامرئی نام می‎برند. اثرات آن درحوزه‎های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و حتی سیاسی در مناطق مختلف کاملاً مشهود است. در میان گونه‌های گردشگری، گردشگری مذهبی یکی از رایج‌ترین نوع گردشگری است و از مهمترین انگیزه‌های گردشگران به شمار می‌رود. گردشگری مذهبی مانند پدیده‌ای اجتماعی، ناشی از کنش متقابل میان گردشگران و جوامع محلی است و این ارتباط و کنش متقابل، نقش تعیین‎کننده‌ای در ابعاد فرهنگی و اجتماعی جوامع میزبان و محلی دارد. گردشگری مذهبی وسیله‌ای است که افراد را با مذاهب و فرهنگ‌های متفاوت به یکدیگر پیوند می‌دهد. پژوهش حاضر بر آن است، با رویکردی تحلیلی- توصیفی و همچنین با استفاده از پرسش‌نامه به بررسی جایگاه جاذبه‌های گردشگری و اثرات آن بر ابعاد فرهنگی و اجتماعی منطقه بپردازد. جامعۀ آماری پژوهش اهالی منطقه، گردشگران، کارشناسان و مدیران شهرری با حجم نمونۀ 100 نفر هستند. برای جمع‎آوری داده‎ها و توزیع پرسش‌نامه از روش تصادفی وتحلیل داده‎ها از نرم افزار SPSS استفاده شده است. نتایج حاصله نشان داد که بین جاذبه‌های گردشگری مذهبی و اثرات آن بر ابعاد اجتماعی و فرهنگی ارتباط معناداری وجود دارد. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effects of Religious Tourism on the Cultural and Social Dimensions of Shahr-e-Rey

نویسنده [English]

  • Manouchehr Jahanian
Assistant Professor, Faculty of Tourism, University of Science and Culture, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The tourism industry is one of the largest service industries in the world, which is called ‘invisible exports’. Its economic, social, cultural, and even political effects are evident in different regions. Religious tourism is one of the most common types of tourism and is one of the most important motivations for tourists. As a social phenomenon, religious tourism arises from the interaction between tourists and local communities. These interactions play a decisive role in the local communities’ cultural and social dimensions. Religious tourism is a means of connecting people with different religions and cultures. The present study was an attempt to investigate the position of tourist attractions and their effects on the cultural and social dimensions of the region. This study used an analytical-descriptive approach and questionnaire. The sample size was 100 and comprised of the region’s residents, tourists, experts, and city managers, who were selected through a random sampling technique. The data was gathered through questionnaires and analyzed using SPSS software. The results showed a significant relationship between religious tourism attractions and their effects on social and cultural dimensions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religious tourism
  • Culture
  • Community
ابراهیم‎زاده، عیسی؛ کاظمی‌زاده، شمس‌الله و اسکندری ثانی، محمد. (1390). برنامه‎ریزی استراتژیک توسعۀ گردشگری، با تأکید بر گردشگری مذهبی (مطالعۀ موردی: شهر قم). پژوهش‌های جغرافیای انسانی، (76)، 115-141.
ایمانی خوشخو، محمدحسین و شهرابی فراهانی، مهدیه. (1396). گردشگری مذهبی، مبانی، رویکردها، راهکارها. تهران: نورا.
جمالی نژاد، مهدی. (1391). گردشگری اسلامی. اصفهان: انتشارات آرما.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1388). ترجمه و تحقیق مفردات قران کریم (ترجمۀ سید غلامرضا خسروی حسینی). تهران: مرتضوی.
رضوانی، علی اصغر. (1379). اکوتوریسم و نقش آن در حفاظت محیط زیست. سیمای اقتصادی، (173)، 234-240.
زمانی، حسین. (1391). بازشناسی مفهوم زیارت. مشهد: آوند رشد.
سلطانی، ناصر و موسوی، میر نجف. (1393). تحلیلی بر نقش مذهب در توسعۀ گردشگری مذهبی. پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 42(4)، 825-841.
صدر حاج سید جوادی، احمد. (1385). دایره‌المعارف تشیع. تهران: شهید سعید محبی.
عظیمی هاشمی، مژگان. (1391). تأملی بر مفهوم زیارت. مجموعه مقالات اولین همایش بین‎المللی گردشگری دینی و توسعۀ فرهنگ زیارت. مشهد: آیین تربیت.
فلاح تبار، نصرالله و مدیری، مهدی. (1390). گردشگری دینی و زیارتی مهم‌ترین قطب توسعۀ پایدار. نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، (13)، 171-186.
قنبری برزیان، علی. (1390). تبیین ذائقۀ گردشگری مذهبی در جامعۀ ایران. اصفهان: نشر اصفهان.
مرادی، عبدالله. (1390). تحلیل اثرات فرهنگی و اجتماعی گردشگری. مجموعه مقالات همایش بین‌المللی گردشگری در مرودشت، 35-47. مرودشت: دانشگاه آزاد اسلامی.
معلوف، لویس. (1390). لغت‌نامۀ المنجد، فرهنگ بزرگ جامع نوین (ترجمۀ احمد سیاح). تهران: اسلام.
مهندسین مشاور آسه. (1390). طرح مطالعات توسعۀ کمی و کیفی زیارت امام رضا (ع). ویرایش نخست: تلفیق و ترکیب نتایج و دستاوردهای مطالعاتی فاز (1). مشهد: پارک علم و فناوری خراسان رضوی.
همایون، محمدهادی. (1384). جهانگردی: ارتباطی میان فرهنگی. تهران: دانشگاه تهران. 
Ashworth, G. J. (1991). Heritage planning: conservation as the management of urban change. Groningen: Geo Pers.
Chang, T. C. & Yeoh, B. S. (1999). “New Asia–Singapore”: communicating local cultures through global tourism. Geoforum, 30(2), 101-115.
Cohen, E. (1992). Pilgrimage centers: concentric and excentric. Annals of Tourism Research, 19(1), 33-50.
Collins-Kreiner, N. (2010a). Researching pilgrimage: Continuity and transformations. Annals of Tourism Research, 37(2), 440-456.
Collins-Kreiner, N. (2010b). The geography of pilgrimage and tourism: Transformations and implications for applied geography. Applied Geography, 30(1), 153-164.