راهبردهای توسعۀ اکوتوریسم خلاق (مطالعۀ موردی: درۀ کن و سولقان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد اکوتوریسم، دانشگاه علم و فرهنگ، تهران، ایران.

2 استادیار دانشکدۀ گردشگری، دانشگاه علم و فرهنگ، تهران، ایران.

چکیده

 اکوتوریسم با پیروی از فلسفۀ توسعۀ پایدار گردشگری ‌بر ارزش‌های ذاتی و درونی تأکید دارد. تقاضای گردشگران برای کسب تجربه‌های جدید مقصد، مفهومی فراتر از گذراندن تعطیلات دارد و انجام فعالیت‌های خلاقانه در مقاصد اکوتوریستی منجر به خلق تجارب جدیدی از گردشگری طبیعی با عنوان اکوتوریسم خلاق می‌شود. ازآنجاکه صنعت گردشگری در موج سوم خود (گردشگری خلاق) به سر می‌برد و همواره با تنوع تقاضای مشتریان، تأثیر تکنولوژی و درخواست‌های جامعۀ محلی مواجه است، ارائۀ راهبردهای مؤثر برای اکوتوریسم خلاق از ضرورت‌های اجتناب‌ناپذیر محسوب می‌شود. هدف اصلی این پژوهش، ارائۀ راهبردهای توسعۀ اکوتوریسم خلاق مبتنی بر رویکرد پایداری با رهیافت توسعۀ پایدار است که این امر با توجه به ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل در درۀ کن و سولقان تهران انجام گرفته است. این پژوهش ازنظر روش‌شناسی توصیفی-تحلیلی است که بخش توصیفی-تحلیلی آن مبتنی بر شیوۀ اسنادی و خبرگان و بخش کمّی آن مبتنی بر استفاده از پرسش‌نامه در سطح خبرگان است. گردآوری داده‌ها به روش اسنادی، کتابخانه‌ای و میدانی از طریق مشاهده و پرسش‌نامه انجام شده است و جامعۀ آماری را 30 نفر از خبرگان تشکیل داده‌اند. در این پژوهش، برای تدوین راهبردهای توسعۀ اکوتوریسم خلاق با تلفیق مؤلفه‌های پایداری و شاخص‌های گردشگری پایدار، گردشگری خلاق، خلاقیت و اکوتوریسم، وضعیت موجود ترسیم و عوامل مؤثر داخلی و خارجی مشخص و درنهایت راهبردها با تکنیک SWOT استخراج شدند و با تکنیک QSPM به ترتیب جذابیت اولویت‌بندی شدند. نتایج این تحقیق حاکی از این است که «تأکید بر طراحی تورهای ترکیبی طبیعت‌گردی و آموزشی»، «برگزاری تورهای اکوتوریستی و آموزشی جهت تجربۀ شیوۀ زندگی ساکنان بومی به‌وسیلۀ گردشگران»، «بازنگری بر سیاست‌های اجرایی و مشارکت با جوانان جهت راه‌اندازی کسب‌وکارهای نوین در عرصۀ گردشگری» و «استفاده از ابزارهای تبلیغاتی مناسب جهت تشویق جوانان به فراگیری صنایع دستی گردشگری» در منطقۀ کن و سولقان تهران به‌عنوان راهبردهای جذاب استخراج شده‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Formulating Creative Ecotourism Development Strategies (Case Study: the Suleghan & Kan Valley)

نویسندگان [English]

  • Ashraf Bostanchi 1
  • Parvaneh Parchekani 2
1 Master of Ecotourism, University of Science and Culture, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor, Faculty of Tourism, University of Science and Culture, Tehran, Iran.
چکیده [English]

In accordance with the philosophy of sustainable tourism development, ecotourism emphasizes intrinsic and inner values. The demand of tourists to gain new experiences is beyond a desire to simply spend their holidays in a tourist destination. By participating in creative activities in ecotourism destinations, tourists can gain new experiences in natural tourism, called creative ecotourism. The third wave of the tourism industry, called creative tourism, is influenced by factors such as diversity of customer demand, impact of technology, and demands of local communities; therefore, introducing effective strategies for creative ecotourism is an unavoidable necessity. The main objective of this study was to introduce creative ecotourism development strategies based on the sustainable development approach by considering the potential and actual capacities of the Suleghan & Kan Valley in Tehran, where the research was carried out. In this descriptive-analytical study, the data were collected using the desk study (documentary) and field (questionnaire) methods and expert opinions. The study population consisted of 30 experts. To develop creative ecotourism development strategies, the sustainability components were first integrated into the indicators of sustainable tourism, creative tourism, creativity, and ecotourism. The authors then outlined the current situation and identified effective internal and external factors. In the next step, the strategies were extracted using SWOT (Strengths, Weaknesses, Opportunities, and Threats) analysis. Finally, the Quantitative Strategic Planning Matrix (QSPM) was used to prioritize the identified strategies based on their degrees of attractiveness. The attractive strategies for developing creative ecotourism in the Suleghan & Kan Valley included “Emphasizing the design of tours that combined learning and nature tourism”, “Holding ecotourism and educational tours for the tourists to experience the lifestyle of local people”, “Revising executive policies and collaborating with the youth to start new tourism businesses”, and “Using effective advertising tools to encourage the young people to take courses in handicrafts and tourism.”

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sustainable Tourism
  • Ecotourism
  • Creative Ecotourism
  • Suleghan & Kan Valley
اسکندری، ندا و سعیده زرآبادی، زهراسادات. (1395). توسعۀ پایدار و گردشگری شهری. در دومین همایش بین المللی معماری، عمران و شهرسازی در آغاز هزارۀ سوم، تهران.
امینیان، سکینه؛ صادقی، ابراهیم؛ فرجی، عبدالله و نادری گور قلعه، افشین. (1391). بررسی فرصت‌ها و چالش‌های توسعۀ پایدار اکوتوریسم ایران. در دومین همایش ملی راهکارهای توسعه اقتصادی با محوریت برنامه‌ریزی منطقه‌ای، تهران.
پرچکانی، پروانه. (1397). طراحی الگوی برند پایدار در مقاصد گردشگری ساحلی؛ مطالعۀ موردی: منطقۀ ساحلی چابهار (پایان‌نامۀ منتشرنشدۀ دکتری مدیریت گردشگری). دانشکدۀ علوم گردشگری، دانشگاه علم و فرهنگ، ایران.
تقوایی، مسعود و اکبری، محمود. (1388). مقدمه ای بر برنامه‌ریزی و مدیریت گردشگری شهری. اصفهان: انتشارات پیام.
جهانگیر، محمدحسین و فکور، محمد. (1398). ارزیابی و تحلیل وضعیت صنعت طبیعت‌گردی پارک‌های شهری و ارائۀ برنامۀ راهبردی با کمک ماتریس SWOT (مطالعۀ موردی: پارک خورشید مشهد). علوم و تکنولوژی محیط زیست، 21(12)، 181-196.
حسنی، علی و بسته نگار، مهرنوش.  (1397). گردشگری خلاق: از تبیین مدل مفهومی تا پایداری اکوسیستم. تهران: دانشگاه علم و فرهنگ.
حیدری‌نیا، سارا و ورامش، سعید. (1398) اثرات توسعۀ اکوتوریسم بر جوامع محلی و حفاظت از عرصه‌های منابع طبیعی. در اولین کنفرانس بین المللی و چهارمین کنفرانس ملی صیانت از منابع طبیعی و محیط زیست، تهران.
رحیمی، محمد و پازند، فاطمه. (1395). الگوی گردشگری خلاق شهری در ایران با استفاده از مدل تحلیلی سلسله‌مراتبی. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 6(3)، 97-124.
زاهدی، شمس‌السادات. (1385). گردشگری و توسعۀ پایدار: ضرورت جاری‌سازی حفاظت محیطی در سیاست‌های توسعۀ گردشگری. مطالعات جهانگردی، 4(11-12)، 1-22.
سقایی، مهدی و پاپلی یزدی، محمدحسین. (1386). گردشگری: ماهیت و مفاهیم. تهران: سمت.
مافی، عزت‌الله و سقایی، ‌مهدی. (1383). مدل ترکیبی برای توسعۀ فضایی گردشگری روستایی، مطالعه موردی: منطقه ترکمن صحرا. جغرافیا و توسعۀ ناحیه‌ای، 2(2)، 165-187.
محرم‌نژاد، ناصر و آقاخانی، مهسا. (1388). ارزیابی تهدیدها و فرصت‌های عوامل راهبردی صنعت اکوتوریسم، مطالعۀ موردی: منطقۀ حفاظت‌شده جاجرود. علوم و تکنولوژی محیط زیست، 11(3)، 237-247.
مقیمه‌فر، فرهاد. (1390). انطباق الگوی رفتاری کوهنوردان با شاخص‌های پایداری اکوتوریسم در ایران مطالعۀ موردی: استان اصفهان (پایان‌نامۀ منتشرنشدۀ کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی توسعه). دانشکدۀ مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبایی، ایران.
منصوری، علی. (1381). گردشگری و توسعۀ پایدار. رشد آموزش جغرافیا، (63)، 36-41.
مهرآرا، اسدالله؛ مدانلو جویباری، سپیده و زارع زیدی، علیرضا. (1397). بررسی نقش حفاظت از محیط زیست در توسعۀ پایدار. شباک، 3(2)، 85-95.
Hatton, M. J. (1999). Community-based tourism in the Asia-Pacific. V. 99. School of Media Studies.
Conservation of Biodiversity in the Central Zagros Landscape Conservation Zone. (2015). UNDP/GEF Project No: PIMS 2278. Retrived from https://erc.undp.org/evaluation/documents/download/10185.