بررسی سیاست های فرهنگی و دینی ایران در جهت توسعه گردشگری حلال

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری مدیریت گردشگری، جهاد دانشگاهی، تهران، ایران.

2 پژوهشگر دکتری مدیریت گردشگری، دانشگاه علم و هنر، دانشکدۀ علوم انسانی، گروه مدیریت، یزد، ایران.

چکیده

در اکثر صنایع امروزی از قبیل صنایع غذایی، آرایشی، حمل‌ونقل و ... می‌توان رد پایی از مسئلة حلال پیدا نمود. گردشگران مسلمان بیش از هر زمان دیگر توجه بازارهای گردشگری را به خود معطوف کردهاند. از آنجا که ایران کشوری اسلامی و قوانین آن مطابق با موازین اسلام است، می‌توان با توجه به پیشینة فرهنگ اسلامی گردشگری حلال را در این کشور رونق بیشتری داد. از این رو ضروری است که به سیاست‌های فرهنگی و دینی کشور ایران در جهت توسعة گردشگری حلال توجه شود. هدف این مقاله، شناسایی و رتبه‌بندی سیاست‌های فرهنگی و دینی کشور ایران در رابطه با بهبود و پیشرفت و توسعة گردشگری حلال با بررسی رابطة شاخص‌های دینی و فرهنگی مؤثر بر توسعة اینگونه گردشگری با استفاده از تکنیک مدل‌سازی ساختاری تفسیری (ISM) است. این روش جزو روش‌های تجزیه و تحلیل سیستم است که به بررسی تعاملات میان عناصر آن پرداخته و مبتنی بر نظر خبرگان است. گروه خبرگان در این تحقیق متشکل از خبرگان حوزة گردشگری مذهبی و دست‌اندرکاران میراث فرهنگی و گردشگری و مدیران مراکز اقامتی پذیرندة گردشگران مسلمان خارجی بوده است. یافته‌های تحقیق نشان داد که شاخص‌های برندسازی اسلامی با تأکید بر فرهنگ کشور ایران، بازاریابی و تبلیغات جهت شناساندن فرهنگ دینی-اسلامی ایران به گردشگران مسلمان و ایجاد تصویر مناسب از اوضاع فرهنگی کشور به منظور جذب گردشگران مسلمان اساسی‌ترین شاخص‌های دینی و فرهنگی مؤثر بر توسعة گردشگری حلال است که باید در وهلة اول در سیاست‌های اجرایی کشور بر آنها تأکید شود.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Investigation of the Iranian Cultural and Religious Policies for the Development of Halal Tourism

نویسندگان [English]

  • Mahdi Basooli 1
  • Saeedeh Derakhsh 2
1 Ph.D. in Tourism Management, ACECR, Tehran, Iran.
2 Ph.D. Candidate, University of Science and Arts, Faculty of Humanities, Department of Management, Yazd, Iran.
چکیده [English]

Traces of the ‘halal issue’ can be found in most of today’s industry including food, cosmetics, transportation, and other related productions. Muslim tourists are paying more attention to tourism markets than ever before. Since Iran is an Islamic country and its laws are in accordance with the standards of Islam, halal tourism can be flourished in this country according to the background of Islamic culture. Therefore, it is necessary to examine the importance of paying attention to the cultural and religious policies of Iran to develop halal tourism. The purpose of this article is to evaluate the contribution of the cultural and religious policies of Iran to the improvement and development of halal tourism. To this purpose, the relationship between religious and cultural indicators affecting the development of this type of tourism was examined using the interpretive structural modeling (ISM) technique. This method is a system analysis that examines the interactions between its elements and is based on the opinion of experts. The group of experts in the field of religious tourism and cultural heritage, tourism stakeholders, and managers of accommodation centers have received foreign Muslim tourists. The findings showed that Islamic branding indicators focusing on Iranian culture, marketing, and advertising can introduce the Islamic religious culture of Iran to Muslim tourists and create a good image of the cultural situation in Iran. As a result, Muslim tourists can be attracted to Iran by the most basic religious and cultural indicators affecting tourism development. This strategy should be incorporated into the executive policies of the country as a priority.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Politics
  • Religion
  • Culture
  • Halal Tourism
  • Iran
ادبی، حسین و نوربخش، قاسم. (1398). قاعدة فقهی «تألیف قلوب» به مثابة راهبرد توسعة گردشگری حلال. پژوهشنامة حلال، (3)2، 109-122.
ایدی، محمد؛ رنجبر، یوسف و شفیعی، یحیی. (1395). جایگاه اخلاق در گردشگری حلال. اولین همایش بین‌المللی مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن کریم، مشهد: جهاد دانشگاهی.
باقری، فاطمه؛ عبدی، صادق و عبدی، ناصر. (1392). گردشگری حلال، راهی جدید برای رهایی از اقتصاد تکمحصولی نفت. اولین همایش ملی گردشگری، جغرافیا و محیط زیست پایدار. دانشکدة شهید مفتح، همدان.
ترابی، احمد. (1391). طراحی مدل مفهومی توسعة نشان تجاری حلال (مطالعه موردی: صنعت گردشگری حلال در کشور ایران) (پایان‌نامة منتشرنشدة کارشناسی ارشد بازاریابی). دانشکدة معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق(ع).
حاجی‌نژاد، علی؛ پایدار ابوذر؛ باقری، فاطمه و عبدی، ناصر. (1395). ارزیابی تأثیر گردشگری حلال بر حوزه‌های گردشگری ایران با استفاده از مدل جمع وزنی (WSM). فصلنامة سیاست‌های راهبردی و کلان، (15)4، 27-46.
حسن‌کاشی، میترا. (1395). اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر رقابت‌پذیری ایران در گردشگری حلال (پایان‌نامة منتشرنشدة کارشناسی ارشد مدیریت جهانگردی). دانشکدة مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامة طباطبایی.
حسینی، میزرا حسن؛ خاوری، سحر و سلیمانپور، مسلم. (1399). تبیین گردشگری حلال با توجه به آیات قرآنی. فصلنامة مطالعات قرآنی، (42)11، 167-191.
حقیقی کفاش، مهدی؛ ضیایی، محمود و جعفری، قاسم. (1388). اولویت بندی عوامل مربوط به توسعة گردشگری درمانی ایران. فصلنامة مطالعات جهانگردی دانشگاه علامه طباطبایی، (12-11)، 23-40.
خلیلی دهدزی، افشین و کیانی قلعهسردی، فریدون. (1394). نقش گردشگری فرهنگی و مذهبی در تعاملات بین‌الملل. سومین کنفرانس ملی توسعة پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی سروش حکمت مرتضوی.
رضوانی، علی اصغر. (1386). جغرافیا و صنعت توریسم. تهران: پیام نور.
رمضانپور، محمد و کمال، مریم. (1395). بررسی صنعت گردشگری ایران با رویکرد اسلامی. کنفرانس بین‌المللی نوآوری و تحقیق در علوم  انسانی، مدیریت و معارف اسلامی، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی سروش حکمت مرتضوی.
ریاحی سامانی، نادر. (1384). اماکن مذهبی ایران و توسعة گردشگری. تهران: صائن.
زینلیان، محمدحسین و صحت، سعید. (1396). جایگاه برند حلال در تجارت اسلامی. اولین کنفرانس بین‌المللی مدیریت، اقتصاد کاربری و تجارت. شیراز، ایران.
سرور، رحیم و نورانی، شراره. (1391). راهبردهای بازاریابی و برندسازی توریسم حلال در کشورهای اسلامی. اطلاعات جغرافیایی، (81)21، 86 -90.
سیفی، محمدرضا. (1398). رابطة علاقه‌مندی به سفر به مقاصد گردشگری اسلامی و ارزش ویژة برند اسلامی (مطالعة موردی: شهر مقدس قم) (پایاننامة منتشرنشدة کارشناسی ارشد مدیریت و کسب و کار). مؤسسه آموزش عالی الکترونیکی ایرانیان.
شفقی، سیروس؛ حسنوند، عباس و مصلحی، محسن. (1391). ضرورت‌ها و ظرفیت‌های گردشگری اسلامی و رویکردهای آن (از منظر الگوهای فرهنگی اسلام و فقه اسلامی). نشریة برنامه‌ریزی منطقه‌ای، (6)، 1-14.
صفایی‌پور، مسعود و دامن باغ، صفیه. (1396). بررسی توسعة گردشگری حلال در ایران. میراث و گردشگری، 2(6)، 71-97.
عارفی، امین؛ فیض، داوود؛ بیشمی، بهار و زارعی، عظیم. (1399). طراحی شبکة مضامین برند حلال در صنعت گردشگری درمانی. فصلنامة علمی مطالعات مدیریت گردشگری، (50)15، 197-220.
فاخری، مهدی. (1389). تبدیل استاندارد حلال به استاندارد WTO و ISO جهشی در تجارت کشورهای اسلامی. نامة اتاق بازرگانی، (513)، 38-39.
کشاورز، رضا و دلبری، سید مهدی. (1396). مطالعة تأثیرات فرهنگی و اجتماعی زیارت امام رضا (ع) در تبادل و ارتقای فرهنگی جوامع مسلمان. فرهنگ رضوی، (18)5، 37-61.
مقصودی، مجتبی و عرب، منیره. (1395). بررسی سیاست‌گذاری گردشگری در کشورهای اسلامی، با تأکید بر کشورهای ایران، ترکیه و مالزی. فصلنامة علمی پژوهشی سیاست جهانی، (1)5، 177-207.
موحدی رضاآباد، جلیل؛ مافی، عزتالله و بیدخوری، علیرضا. (1398). بررسی تأثیرگردشگری حلال در راستای توسعة پایدار (نمونة موردی: شهر مشهد). فصلنامة علمی تخصصی پژوهش‌های گردشگری و توسعه پایدار، (4)2، 1-10.
نوابی، مهدی. (1395). گردشگری الکترونیکی و پتانسیل‌های گردشگری حلال. ماهنامة اقتصاد آسیا، (548)، 25.
نوروزی، بیتا. (1393). بررسی صنعت حلال کشور با محوریت صنایع غذایی. بررسی‌های بازرگانی، (68)، 16 -30.
یغفوری، حسین؛ علیزاده، محمدرضا؛ اسلام فرد، فاطمه و علم‌الهدی، سید محمد علی. (1391). ارائة برنامه ریزی استراتژیک جهت استفاده ازپتانسیل‌های گردشگری حلال ایران در همگرایی کشورهای اسلامی. پنجمین کنگرة بین‌المللی جغرافی‌دانان جهان اسلام. تبریز: دانشگاه تبریز.
 
Battour, M. M., Ismail, M. N. & Battor, M. (2010). Toward a Halal Tourism Market.  Tourism Analysis, 95, 479–484.
Dolan, S. (2010). Globalizing halal: tracing the formation of a social concept. Unpublished PhD thesis. Northern Illinois University.
Duman, T. (2011). value of Islamic Offering: Perspectives from the Turkish Experience.World Islamic Tourism Forum (WITF). Malaysia, Kuala Lumpur.
El-Gohary, H. (2016). Halal tourism, is it really Halal? Tourism Management Perspectives, 19, 124–130.
Imani Kalesar, M. (2010). Developing Arab-Islamic Tourism in the middle East: An Economic Benefit or A Cultural Seclusion? Intenational Politics, 3(5), 105-136.
Kamaruddin, R., Iberahim, H. & Shabudin, A. (2012). Willingness to Pay for Halal Logistics: The lifestyle choice. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 50, 722-729
Tajzadeh Namin, A. A. (2013). Value Creation in Tourism: An Islamic Approach. International Research Journal of Applied and Basic Sciences, 4(5), 1252-1264.
Zamani-Farahani, H. & J. Henderson. (2009). Islamic Tourism and Managing Tourism Development in Islamic Societies: The Cases of Saudi Arabia and Iran. International Journal of Tourism Research, 12(1), 79-89.