تبیین الگوی شناختی گردشگری روستایی با رویکرد منظر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

پژوهشگر دکتری معماری منظر، دانشکدۀ معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، ایران.

چکیده

روستا، محصول امتزاج عناصر طبیعی و مصنوع بر پایة معیشت است و از فرهنگی یکپارچه تبعیت می‌کند. شکل‌گیری ارگانیک خانه‌های روستایی با مصالح بوم‌آورد، در هر پهنه از جغرافیای ایران منجر به شکل‌گیری گسترة وسیعی از مناظر روستایی از جنوب تا شمال و شرق تا غرب شده است، به گونه‌ای که می‌توان برای هریک ویژگی‌های متمایزی برشمرد که منجر به شناخت و ادراکی متفاوت از دیگری می‌شود. فرهنگ به عنوان مؤلفه‌ای غیرفیزیکی، با ایجاد تأثیرات فیزیکی در روستا، منجر به تنوع گستردة منظر روستا می‌شود. همچنین جغرافیای متنوع مانند پوشش گیاهی، جانوری و آب‌وهوا، تأثیر مستقیم بر شیوۀ زندگی روستاییان و سرزمین داشته و شکل منحصربه‌فردی از «منظر روستایی» را به وجود می‌آورند. اقتصاد گردشگری به عنوان مفهومی نوین در پایداری و گسترش روستاها، امروزه به یکی از مهم‌ترین مباحث مرتبط با مفهوم روستا بدل شده ‌است. گردشگری روستایی با خوانش و تعمیق در فرایندهای منظر روستایی، به انتقال و گسترش تجربیات ادراکی ساکنین روستا به گردشگران، کمک می‌کند. این نوشتار درصدد است با معرفی وجوه متفاوت مفهوم روستا، به تبیین منظر روستایی -به عنوان نقطۀ اتصال طبیعت و زندگی اجتماعی- از نگاه گردشگری پرداخته و با ارائة الگویی شناختی، مهم‌ترین مؤلفه‌ها در شناخت گردشگری روستایی جهت آشنایی گردشگران را تعیین نماید.
 
جهت شناخت گردشگران معین سازد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Explaining a Perception Model for Rural Tourism from the Landscape Approach

نویسنده [English]

  • Morteza Hemmat
Ph.D Candidate in Landscape Architecture, Faculty of Architecture, University of Tehran, Iran.
چکیده [English]

The village is a synthetic product of natural and artificial elements founded on the economic necessities and adhering to a uniform culture. In every region of Iran, the organic process of building rural houses from locally-procured materials has led to the emergence of a wide variety of rural landscapes each with their own distinct characteristics. Culture, as a non-physical component with physical impacts, is one of the factors leading to variety among rural landscapes. Moreover, geographical variety in the case of components such as vegetation, wildlife, and climate, affects the lifestyle of the inhabitants of a village leading to unique forms of “rural landscape”. It seems that the novel concept of tourism economy has become one of the most important topics in rural sustainability and development. Rural tourism, through its scrutinising reading of the processes involved in shaping rural landscapes, attempts to transfer the subjective experience of the local inhabitants unto tourists. By examining the different aspects of the concept of “village”, this paper aims to explain the rural landscape, as a linking point between the natural world and social life, from a tourism point of view. It furthermore seeks to offer a perception model for the most important components of rural tourism.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Village
  • Rural Landscape
  • Rural Tourism
  • Nature
  • Culture
انوری، محمدرضا؛ بلوچی، عثمان و هاشمزهی، ابراهیم. (1391). نقش محوری گردشگری روستایی در توسعۀ نواحی روستایی، مطالعۀ موردی: روستاهای ناحیۀ تفتان، شهرستان خاش. مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 3(9 و 10)، 67-86.
پورروحانی، ماجده؛ پورجعفر، محمدرضا و یدقار، علی. (1395). اهداف، ارکان و الزامات برنامه‌ریزی گردشگری روستایی با تأکید بر بوم-گردشگری (نمونۀ مطالعاتی: روستای شیاده، شهرستان بابل). مسکن و محیط روستا، 35(155)، 109- 126.
تقوایی، سیدحسن. (1392). منظر روستایی و جلوه‌های پرداخت محیط طبیعی. مسکن و محیط روستا، 7(143)، 20-38.
جعفری، هرمز؛ عباسی، حجت و خیراندیش، مهدی. (1396). بررسی ادبیات شفاهی و فرهنگ عامۀ روستای کندازی مروشت فارس. سومین کنفرانس بین المللی علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، مرکز توانمندسازی مهارت‌های فرهنگی و اجتماعی جامعه.
حبیبی، محسن. (1375). از شار تا شهر. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
خاتون‌آبادی، سیداحمد و راست‌قلم، مهدی. (1390). سنجش ارکان چهارگانۀ گردشگری روستایی با استفاده از تکنیک SWOT مطالعۀ موردی: روستاهای هدف گردشگری استان چهارمحال و بختیاری. اقتصاد و توسعۀ کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی)، 25(3)،330- 338.
دونادیو، پیر. (1392). منظر به‌مثابۀ دارایی مشترک. منظر، 5(23)، 36-38.
راهب، غزال. (1386). درنگی در مفهوم روستا. محیط‌شناسی، 33(41)، 105-116.
زرفروشان، احد. (1354). تیپ‌شناسی روستایی. تبریز: نوبل.
سامه، رضا. (1388). گردشگری و قابلیت‌های روستا. منظر، 1(5)، 76-78.
سامه، رضا و سامه، آسیه. (1393). بن‌مایه‌های محیطی و منظرین: انگیزة توسعۀ گردشگری روستایی. منظر، 6(29)، 40-45.
شریف‌زاده، ابوالقاسم و مراد نژادی، همایون. (1381). توسعۀ پایدار و توریسم روستایی. جهاد، (250 و 251)، 52- 63.
عطازاده، ابراهیم و محمودی زرندی، مهناز. (1396). بررسی چگونگی تأثیر طراحی محیطی بومی بر گردشگری روستایی (نمونۀ موردی: منطقۀ ارس). پژوهش در علوم، مهندسی و فناوری، 3(3)، 18-35.
فاضلی، نعمت‌الله. (1387). مدرنیته و مسکن (رویکرد مردم‌نگارانه به مفهوم خانه، سبک زندگی روستایی و تحولات امروزین آن). تحقیقات فرهنگی، 1(1)، 25-63.
فراهانی، حسین و منوچهری، سوران. (1394). شناسایی موانع و مشکلات توسعۀ گردشگری در نواحی روستایی هدف گردشگری غرب شهرستان مریوان. پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، 4(1)، 161- 172.
قاسمی، ایرج. (1388). برنامه‌ریزی کالبدی حوزه‌های گردشگری روستایی. تهران: بنیاد مسکن انقلاب اسلامی.
کریم‌زاده، حسین؛ ولایی، محمد و منافی‌آذر، رضا. (1395). نقشِ تنوع‌بخشی به فعالیت‌ها در پایداریِ اقتصادِ روستایی، مطالعۀ موردی: دهستانِ مرحمت‌آباد میانی، شهرستان میاندوآب. آمایش جغرافیایی فضا، 6(20)، 129-144.
ماهان، امین و منصوری، سیدامیر. (1396). مفهوم منظر با تأکید بر نظر صاحب‌نظران رشته‌های مختلف. باغ نظر، 14(47)، 17-28.
ناصری، سینا. (1397). بررسی منظر روستایی استان کرمان به ‌عنوان میراثی در خطر. منظر بومی کرمان: یافته‌های اکتشافی سفر پژوهشگران منظر. تهران: انتشارات پژوهشکده نظر.

Adeyinka-Ojo, S. F., Khoo-Lattimorea, C. & Nair, V. (2014) A Framework for Rural Tourism Destination Management and Marketing Organizations. Social and Behavioral Sciences, (144), 151–163.
Ayazlar, G. & Ayazlar, R. A. (2015). Rural Tourism: A Conceptual Approach. In C. Avcikurt, M. Dinu, N. Hacioglu, R. Efe, A. Soykan (Eds.), Tourism, Environment and Sustainability. Sofia: St. Kliment Ohridski University Press.
Dashper, K. (2014). Rural Tourism: An International Perspective. Newcastle: Cambridge Scholars Publishing.
Kostas, E. (2002) Rural Tourism: An Opportunity for Sustainable Development of Rural Areas. Retrieved April 15, 2018 from http://www.sillignakis.com.
Lewis, P. (1979). Axioms for reading the landscape. In D. Meinig (Ed.), The Interpretation of Ordinary Landscapes: Geographical Essays. New York: Oxford University Press.
Soltani Moqadas, R. (2018). The Role of Rural Tourism in Sustainable Rural Development: A Case Study of Shandiz Rural Region, Khorasan Razavi Province, Iran. Journal of Sustainable Rural Development, 2(1-2), 61-76.
Villanueva-Álvaro, J., Mondéjar-Jiménez, J. & Sáez-Martínez, F. (2017). Rural Tourism: Development, Management and Sustainability in Rural Establishments. Sustainability, 9(5), 818.