تحلیل کیفی مسیرهای گردشگری شهر یزد با تأکید بر سلسله‌مراتب ورود

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه شهرسازی دانشگاه یزد، ایران.

چکیده

در برنامه‌ریزی گردشگری، توجه به این‌که گردشگر چگونه به مقصد سفر می‌کند و یا از آنجا بازمی‌گردد، اهمیت اساسی دارد. آنچه در ایجاد و تکمیل مسیرهای گردشگری حائز اهمیت است، سلسله‌مراتب ورود گردشگران است. این مسیرها در سطوح گوناگون شامل الف) واردشدن به شهر از طریق مبادی ورودی، ب) طی‌کردن مسیرداخل شهر و رسیدن به اقامتگاه‌ها و ج) بازدید از جاذبه‌های مقصد مورد بررسی قرارمی‌گیرند. اکثر پژوهش‌های حوزه گردشگری بر مورد سوم (ج) تمرکز داشته‌اند و به دو مورد اول توجه کمتری شده است. با توجه به قرارگرفتن بافت تاریخی شهر یزد در فهرست میراث جهانی و برخورداری از جاذبه‌های گردشگری بسیار که گردشگران زیادی را به سوی خود جذب کرده، طرح‌ها و برنامه‌های بسیاری جهت رونق گردشگری پیشنهاد داده شده است اما در این میان کمتر طرحی به لزوم شناسایی سلسله‌مراتب ورود گردشگران و از آن طریق بررسی مسیرهای موجود و عوامل کلیدی آن‌ها پرداخته ‌است. هدف این پژوهش شناسایی و تحلیل سلسله‌مراتب ورود گردشگران شهر تاریخی یزد است. سؤال اصلی پژوهش این است که: سلسله‌مراتب ورود گردشگران به چه صورت است و کدام عوامل اساسی برآن تأثیر گذارند؟ روش این پژوهش توصیفی و تحلیلی و از نوع کاربردی است. نتایج حاکی از آن است که در مرتبه اول ورود گردشگرانی که از حمل و نقل جاده‌ای استفاده می‌کنند نسبت به حمل و نقل ریلی و هوایی از سلسله‌مراتب مناسبی برخوردار نیست و این به دلیل مشخص نبودن حد و مرزهای شهر است. از طرفی در استفاده از حمل و نقل جاده‌ای «ورود ذهنی و بصری» قوی‌تر از حمل و نقل ریلی و هوایی است و در هر سه دسته حمل و نقل «ورود فیزیکی» شرایط یکسانی را دارد. در مراتب دوم و سوم سه گونه ورود مبتنی بر حمل و نقل زمینی است که از آن به مسیرهای گردشگری یاد می‌شود. مسیرهای گردشگری تنها منحصر به شبکه میان جاذبه‌ها نمی‌شوند و دو جزء مهم مرتبط با آن «ورودی‌ها و مسیرهای متصل کننده ورودی‌ها به اقامتگاه‌ها» هستند. به بیان دیگر در شهری همچون یزد که با ثبت بافت تاریخی خود در فهرست میراث جهانی گردشگران بسیاری را جذب کرده تنها وجود جاذبه‌های بـااهمیـت و بافت تاریخی و امکانات و تسهیلات مناسب گردشگری کافی نیست. بلکه شبکه‌ای از مسیرهای گردشگری مبتنی بر سلسله‌مراتبی از ورود نقش مهمی ایفا می‌کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Qualitative Analysis of Yazd Tourist Routs with Emphasizing on Arrival Hierarchy

نویسنده [English]

  • Mohsen Rafieian
Assistance Professor, Department of Urbanism, Yazd University, Iran.
چکیده [English]

In tourism planning, it is important to consider how the tourist is traveling to or back from the target location. What is important in making and completing tourism routes, is the orders or arrangements made for tourist arrivals, that here is called ‘arrival hierarchy’. These routes are considered at various levels: (a) Entering the city/sites through the urban entrance routes such as the passenger terminals, airports and stations; (b) Passing through the urban routes and reaching at the accommodation/resorts; and finally (c) Visiting the tourist attractions of target destinations. The tourism studies have mostly focused on the third aspect of this travel arrangement, and less attention has paid to the first two items. Considering the historical context of Yazd city on the World Heritage List and having quite a lot of tourist attractions, many plans and programs have been proposed for tourism prosperity, while less attention has been paid to plans that focusing on the necessity of tourist arrivals, and the following evaluation of existing traveling routs and their key factors.
Therefore, the aim of this paper is to identify and analyze the possible arrangements/hierarchy make for tourist arrival in historical city of Yazd. The main research question arises here is that, what arrangements have been made for tourist arrival in city of Yazd? And what key factors do effect on this? To answer these questions this study used a qualitative and descriptive, applied research method.
First of all, the results show that the entry of tourists using road transport’ is not appropriate compared to the rail and air transport, that is all because of lacking clear and defined urban boundaries. On the other hand, on road transport, the entry of ‘mental and intuitive’ receptions are stronger than rail and air transport, while, the ‘physical entry’ is the same in all three categories. The tourist routes are not only confined to the network of attractions, and two other important components related to it are, ‘The [urban] entrance points and the connecting routs of these entrances to the tourist resorts. In other words, in a city like Yazd, which has drawn the attraction of many tourists by registering its own ‘historical texture’ on the UNESCO World Heritage List, the mere presence of significant attractions, historical context and appropriate tourism facilities are not enough, but rather, a network of arranged-based tourism routes or briefly ‘Arrival Hierarchy’ plays an important role in tourism industry.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tourist Routes
  • Arrival Hierarchy
  • Qualitative Analysis
  • Yazd City
  • ‘Perceptual
  • Visual and Physical’ Receptions/ Entries

مراجع

پاپلی یزدی، محمدحسین و سقایی، مهدی. (1392). گردشگری: ماهیت و مفاهیم. تهران: انتشارات سمت.
پاکزاد، جهانشاه. (1386). مبانی نظری و فرایند طراحی شهری، چاپ دوم، تهران: انتشارات شهیدی.
دفتر ثبت جهانی شهر یزد. (۱۳۹۴). پرونده ثبت جهانی شهر تاریخی یزد. یزد: پایگاه پژوهشی میراث فرهنگی.
دلبری، سیدعلی و داوودی، سیدعلیرضا. (۱۳۹۱).کاربرد تکنیک فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP) در رتبه‌بندی شاخص‌های ارزیابی جاذبه‌های توریستی. مجله تحقیق در عملیات و کاربردهای آن، 9(2) (پیاپی ۳۳)، 57-79.
رشیدی، محمدرضا؛ قنبری، یوسف و کریمی، جمیله. (1394). مکانیابی وب کیوسک‌های اطلاع‌رسانی در مقاصد گردشگری شهری. مجله مطالعات مدیریت گردشگری، 10(32)، 89-109.
رضوانی، علی اصغر. (۱۳۸۶). جغرافیا و صنعت توریسم، چاپ اول. تهران: انتشارات پیام نور.
رهنمایی، محمدتقی؛ فرهودی، رحمت ا...؛ دیتمان، آندریاس و قدمی، مصطفی. (۱۳۸۷). بررسی ظرفیت تحمل حوزه مقصد گردشگری با تأکید بر جامعه میزبان؛ نمونه مورد مطالعه: شهرکلاردشت. مجله پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 40(66)، 17-33.
ضیایی، محمود و عباسی، دیاکو. (1397). چالش‌ها و رویکردهای توسعه گردشگری پایدار: از نظریه تا عمل. مجله برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، 7(24)، 8-37.
عالم‌زاده، وحیده؛ کریمی، افسانه؛ قائدی، حدیث و غالبی، علیرضا. (1386). یزد، پردیس کویر، راهنمای گردشگری شهر یزد. یزد: علم نوین.
کریمی، جعفر و محبوب‌فر، محمدرضا. (1390). تکنیک‌ها و مدل‌های برنامه‌ریزی توریسم. اصفهان: نشر ارکان دانش.
لطیفی، حسن. (۱۳۸۴). توریسم و درآمدهای ارزی، چاپ اول. تهران: بهزاد.
معمارزاده، مریم؛ مسعود، محمد و آهنگریان، آزاده. (1394). ارتقای کیفیت مسیر پیاده گردشگری با تأکید بر نیاز گردشگران فرهنگی. سومین کنفرانس بین المللی دستاوردهای نوین پژوهشی در مهندسی عمران، معماری و مدیریت شهری، تهران، کنفدراسیون بین‌المللی مخترعان جهان (IFIA)، دانشگاه جامع علمی کاربردی.

Chu, T-H., Lin, M-L. & Chang, Ch-H. (2012). mGuiding (Mobile Guiding) – Using a Mobile GIS app for Guiding, Scandinavian Journal of Hospitality and Tourist, 12 (3), 269-283.
Galiano, A. & Echarri, V. (2014). Analysis of the quality of public urban space through a graphical analysis method, Department of Building Technology, University of Alicante, Spain, WIT Transactions on Ecology and The Environment, 191, 1623-1636.
Gregoriades, A. & Dimitriou, L. (2020). Naturalistic analysis of tourist pedestrians’ spatial cognition. In: Rocha Á., Abreu A., de Carvalho J., Liberato D., González E., Liberato P. (eds) Advances in Tourism, Technology and Smart Systems. Smart Innovation, Systems and Technologies, vol 171. Springer, Singapore.
Lew, A. & McKercher, B. (2006). Modeling tourist movements: A local destination analysis, Annals of Tourism Research, 33(2), 403–423.
Li, T., Shi, H., Yang, Z. & Ren, Y. (2020). Does the belt and road initiative boost tourism economy?, Asia Pacific Journal of Tourism Research, 25 (3), 311-322.
Qiu, Q., Zheng, T., Xiang, Z. & Zhang, M. (2020). Visiting Intangible Cultural Heritage Tourism Sites: From Value Cognition to Attitude and Intention. Sustainability, 12 (1), 132.
Qui, Q. & Zheng, T. (2017) Study on the Spatial-Temporal Distribution of Tourist Flow in the Scenic Spots: Taking Golden Weeks as Examples. Journal of Tourism & Hospitality, 6 (6), 1-5.
Ripoll-Zarraga, A. E. & Raya, J. M. (2020). Tourism indicators and airports’ technical efficiency. Annals of Tourism Research, 80.
Alamzadeh, V., Karimi, A., Qaedi, H. & Qalebi, A. (2007). Yazd, Pardis-e kavir [Yazd Pardis Desert, Yazd City Tourism Guide]. Yazd: Elm-e Novin.
Chu, T-H., Lin, M-L. & Chang, Ch-H. (2012). mGuiding (Mobile Guiding) – Using a Mobile GIS app for Guiding. Scandinavian Journal of Hospitality and Tourist, 12 (3), 269-283.
Delbari, S. A. & Davoodi, S. A. (2012). Karbord-e teknik-e farayand-e tahil-e selsele maratebi (AHP) dar rotbebandi-ye shakhes-ha-ye arzyabi-ye jazebe-ha-ye touristi [Application of AHP Technique in Hierarchical Ranking of Attraction Indicators of Tourist Attractions]. Journal of Operations and Its Applications, 9, (2), 57-79.
Galiano, A. & Echarri, V. (2014). Analysis of the quality of public urban space through a graphical analysis method, Department of Building Technology, University of Alicante, Spain, WIT Transactions on Ecology and The Environment, 191, 1623-1636.
Gregoriades, A. & Dimitriou, L. (2020). Naturalistic analysis of tourist pedestrians spatial cognition. In: Rocha Á., Abreu A., de Carvalho J., Liberato D., González E., Liberato P. (eds) Advances in Tourism, Technology and Smart Systems. Smart Innovation, Systems and Technologies, vol 171. Springer, Singapore.
Karimi, J. &  Mahbubafar, M. (2011). Techniques and Models of Tourism Planning. Isfahan: Arkan-e Danesh.
Latifi, H. (2005). Tourism va daramad-ha-ye arzi [Tourism and Foreign Exchange Revenue], First Edition, Tehran: Behzad Publications.
Lew, A. & McKercher, B. (2006). Modeling tourist movements: A local destination analysis, Annals of Tourism Research, 33(2), 403–423.
Li, T., Shi, H., Yang, Z. & Ren, Y. (2020). Does the belt and road initiative boost tourism economy?, Asia Pacific Journal of Tourism Research, 25 (3), 311-322.
Memarzadeh, M., Masood, M. & Ahangarian, A. (2015). Improving the quality of tourism pavement by emphasizing the need for cultural tourists. Third International Conference on New Research Achievements in Civil Engineering, Architecture and Urban Management, Tehran, International Confederation of Inventors World (IFIA), University of Applied Science and Technology.
Qiu, Q., Zheng, T., Xiang, Z. & Zhang, M. (2020). Visiting Intangible Cultural Heritage Tourism Sites: From Value Cognition to Attitude and Intention. Sustainability, 12 (1), 132.
Qui, Q. & Zheng, T. (2017) Study on the Spatial-Temporal Distribution of Tourist Flow in the Scenic Spots: Taking Golden Weeks as Examples. Journal of Tourism & Hospitality, 6 (6), 1-5.
Pakzad, J. (2007). Theoretical Basis and Urban Design Process. Tehran: Shahidi.
Papoli Yazdi, M. H. & Saqai, M. (2013). Tourism (Nature & concepts). Tehran: Samt.
Rahnami, M., Farhudi, R., Deitman, A. & Ghadami, M. (2008). Carrying Capacity of Destination with Respect to the Host Attitude & Perception (Case Study: the City of Kelardasht). Human Geography Research, 40 (66), 17-33.
Rashidi, M., Ghanbari, Y. & Karimi, J. (2016). Locating web information kiosks in urban tourism destinations. Journal of Tourism Management Studies, 10, (32), 89-109.
Rezvani, A. A. (2007). Geography and Tourism Industry, First Edition. Tehran: Payam Noor Publications.
Ripoll-Zarraga, A. E. & Raya, J. M. (2020). Tourism indicators and airports’ technical efficiency. Annals of Tourism Research, 80.
Yazd World Heritage Office. (2015). Yazd Historical City World Record File. Yazd: Cultural Heritage Research Base.
Ziaee, M.  & Abbasi, D. (2018) Sustainable Tourism Development Approaches and Challenges: Concepts and Practices. Journal of Tourism Planning and Development, 7 (24), 8-37

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 17 تیر 1399
  • تاریخ پذیرش: 17 تیر 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار